Wolontariat - jak się za to zabrać?

Każdy z nas termin “wolontariat” może kojarzyć inaczej. Dla jednych łączy się on z opieką nad dziećmi w domach dziecka, z towarzyszeniem niepełnosprawnym lub chorym czy pomaganiem w szpitalach. Dla innych mogą to być zbiórki pieniędzy/żywności, bezpłatna pomoc prawna lub naukowa. Każdy z nas ma swoje skojarzenia na podstawie wcześniej przebytych doświadczeń. Jednak aby uściślić to pojęcie możemy sięgnąć do pierwszej definicji opracowanej przez Centrum Wolontariatu w Warszawie. Brzmi ona następująco: wolontariat to bezpłatne, świadome i bezinteresowne działanie na rzecz innych, wykraczające poza związki rodzinno – koleżeńsko – przyjacielskie.

Rola i znaczenie wolontariatu

Wolontariat stwarza każdemu szansę na rozwój własnej osobowości. Pozwala na rozwijanie posiadanych umiejętności i odkrywanie nowych talentów. Mamy dzięki niemu możliwość nawiązania nowych znajomości i przyjaźni. Jest to również ciekawy i twórczy sposób spędzania wolnego czasu, przynoszący z pewnością dużo satysfakcji z faktu niesienia pomocy tam, gdzie jest ona potrzebna. Zmienia też nasze podejście i świadomość na problemy, które nas otaczają. Praca non profit jest także korzystną i ważną pozycją w naszym CV - przyszli pracodawcy z pewnością taką aktywność docenią i będzie ona nas wyróżniać na tle innych kandydatów. Wolontariat jest dobrym przygotowaniem do przyszłej pracy i pomaga w przetrwaniu okresu bezrobocia; daje możliwość oderwania się od monotonii życia, nie zatracania się w bezproduktywności. Ponadto uczy wrażliwości na drugiego człowieka.

Zakres pomocy i działań, które oferuje wolontariat jest bardzo szeroki. Jako przykład może posłużyć organizowana corocznie zbiórka pieniędzy dla osób chorych przez Wielką Orkiestrę Świątecznej Pomocy, zainicjowaną przez Jurka Owsiaka, która bez pomocy tysięcy wolontariuszy z całej Polski nigdy nie mogłaby się odbyć na tak potężną skalę. Dzięki niej od lat fundowane są specjalistyczne sprzęty do szpitali i innych medycznych placówek, a środki zbierane są przez wolontariuszy, bez których suma zebranych pieniędzy z pewnością nie byłaby tak imponująca. Świadczy to o potędze i znaczeniu wolontariatu w niesieniu pomocy tym, którzy jej potrzebują.

Karta etyczna wolontariusza

1. Będę wypełniać wszystkie zadania związane z przyjętą rolą.
2. Nie będę składać obietnic, których nie jestem w stanie spełnić.
3. W przypadku niemożności wywiązania się ze zobowiązań, poinformuję o tym koordynatora pracy wolontariuszy.
4. Zachowam dyskrecję w sprawach prywatnych, będę unikać zachowań, które mogą być niewłaściwie rozumiane.
5. Będę otwarty na nowe pomysły i sposoby działania.
6. Wykorzystam szansę poznania i nauczenia się nowych rzeczy od innych osób.
7. Nie będę krytykować rzeczy, których nie rozumiem.
8. Będę pytać o rzeczy, których nie rozumiem.
9. Będę działać w zespole.
10.Będę osobą, na której można polegać.
11. Będę pracować lepiej i z większą satysfakcją, wykonując to, czego się ode mnie oczekuje.
12.Będę chętnie się uczyć. Wiem, że nauka jest nieodłączną częścią każdej dobrze wykonanej pracy.
13.Będę uczestniczyć w obowiązkowych spotkaniach.
14.Postaram się być bardzo dobrym wolontariuszem.

Ustawy regulujące działalność w zakresie wolontariatu

Wszelkie zapisy prawne dotyczące działalności wolontariatu znajdują się w Ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, konkretnie w rozdziale 3. W tej Ustawie znajdują się informacje między innymi:
● o podmiotach, na rzecz których wolontariusze mogą wykonywać świadczenia (art. 42),
● o wymogach wobec wolontariusza (art. 43),
● o porozumieniu o wykonywaniu świadczeń przez wolontariusza (art. 44),
● o obowiązkach korzystającego ze świadczeń wolontariusza (art. 45),
● o uprawnieniach wolontariusza (art. 46),
● o odpowiedzialności karnej (art. 50b, 50c, 50d).

Link do całej Ustawy: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20030960873/U/D20030873Lj.p df

W Prawie Oświatowym znajduje się również informacja o możliwości podjęcia działań wolontaryjnych w szkołach:
Art. 68 ust. 1 pkt 9:

1. Dyrektor szkoły lub placówki w szczególności:
9) stwarza warunki do działania w szkole lub placówce: wolontariuszy [...], których celem statutowym jest działalność wychowawcza lub rozszerzanie i wzbogacanie form działalności dydaktycznej, wychowawczej, opiekuńczej i innowacyjnej szkoły lub placówki;

Art. 85 ust. 6,7:
6. Samorząd w porozumieniu z dyrektorem szkoły lub placówki może podejmować działania z zakresu wolontariatu.
7. Samorząd może ze swojego składu wyłonić radę wolontariatu.

Dodatkowo w art. 98 ust. 1 pkt 21 napisane jest, że statut szkoły obejmuje sposób organizacji i realizacji działań w zakresie wolontariatu.

Formy wolontariatu i ich charakterystyka

Wolontariat hospicyjny

Jest to pomoc niesiona w szpitalach i hospicjach. Wolontariusze podejmują zadania biurowe, wspierają personel medyczny, pomagają przy organizacji akcji charytatywnych. Po odpowiednim przeszkoleniu mogą również w pomoc choremu i jego rodzinie.

Wolontariat sportowy

Najczęściej występuje przy organizowaniu zawodów, rozgrywek czy mistrzostw o charakterze sportowym i rekreacyjnym. Organizatorzy takich imprez korzystają z pomocy chętnych np. przy czuwaniu nad przebiegiem zawodów lub wspieraniu zawodników i kibiców. Dla miłośników sportu jest to dobra okazja, aby zapoznać się z całym zapleczem organizacyjnym takich widowisk.

Wolontariat w NGO

Jest to tzw. wolontariat w organizacjach pozarządowych. Większość fundacji i stowarzyszeń chętnie podejmuje współpracę z wolontariuszami, którzy angażują się w działania wynikające z profilu działalności danej organizacji. Zadania są bardzo zróżnicowane, od prostych prac biurowych, organizacyjnych, po udział i współtworzenie kampanii i projektów danej organizacji.

Wolontariat szkolny

W wielu szkołach na różnym poziomie edukacji jest możliwość zakładania kół wolontariatu, w których uczniowie mogą realizować działania na terenie szkoły na rzecz środowiska szkolnego, ale również zaangażować się w działania poza szkołą, wspierając np. organizacje pozarządowe lub lokalne instytucje.

Wolontariat pracowniczy

Ten rodzaj wolontariatu wpisuje się w społeczną odpowiedzialność biznesu. Pracownicy angażujący się w działania wolontariackie podejmują różne aktywności na rzecz potrzebujących, a firma wspiera ich finansowo oraz organizacyjnie.

E-Wolontariat

Jest to forma wolontariatu realizowana częściowo lub w całości wirtualnie. Zadania wykonywane są zdalnie, z domu bądź innego miejsca. Przykładowym zadaniem dla e-wolontariusza jest np. pomoc w administrowaniu strony internetowej organizacji pozarządowej lub pisanie tekstów na stronę.

Wolontariat seniorów

Wolontariusze w podeszłym wieku to dowód, że ta forma aktywności jest dostępna dla każdego. Seniorzy mogą służyć dzieląc się wiedzą, umiejętnościami oraz doświadczeniem.

Wolontariat dla młodzieży

Skierowany jest dla osób poniżej 18. roku życia. Musi odbywać się pod opieką osoby dorosłej i najczęściej chętni czytają osobom chorym lub uczestniczą w zbiórkach.

Wolontariat międzynarodowy

Ta forma wolontariatu odbywa się za granicą, najczęściej w ramach jakiegoś projektu lub programu wymiany wolontariuszy. Długość świadczenia pomocy jest różna - może być to okres paru miesięcy, ale nawet i roku lub dłużej.
Do najpopularniejszych programów wolontariatu zagranicznego należą:

Wolontariat misyjny - wolontariusze pracują w domach dziecka lub szkołach, prowadząc lekcje języka angielskiego, zajęcia plastyczne lub organizując dzieciom czas wolny. Najczęściej wolontariuszami są nauczyciele, psycholodzy lub lekarze. Organizacją takich wyjazdów zajmuje się np. Polska Akcja Humanitarna (PAH).

Workcampy - polegają na uczestnictwie w kilkutygodniowych projektach, takich jak sadzenie drzew, budowa domów lub pracy z dziećmi i osobami starszymi.

Erasmus+ - częścią tego programu jest wolontariat europejski EVS, w trakcie którego osoby w wieku 18-30 lat uczestniczą w projektach, by pomagać przy akcjach ekologicznych, kulturalnych lub socjalnych.

Wolontariat akcyjny, okolicznościowy

Polega na jednorazowym udziale w zorganizowanej akcji. Może to być np. działalność na rzecz lokalnej społeczności - zbiórka żywności lub odzieży, festyn, zbiórka pieniędzy itp.

Wolontariat długoterminowy

Opiera się na regularnym, systematycznym wykonywaniu zadań. Może trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat. Wolontariusz stały może mieć np. pod opieką osobę w hospicjum bądź dziecko w domu dziecka, które regularnie odwiedza.

Instytucje non profit zajmujące się działalnością w zakresie wolontariatu w Krakowie/Polsce/na arenie międzynarodowej

Regionalne Centrum Wolontariatu Kraków

Powstało w 2010 r. przy Fundacji Biuro Inicjatyw Społecznych, a od 2014 r. działa jako samodzielne stowarzyszenie. RCW prowadzi Biuro Pośrednictwa Wolontariatu oraz oferuje warsztaty, szkolenia dla wolontariuszy i koordynatorów wolontariatu w organizacjach, instytucjach i firmach realizujących program wolontariatu pracowniczego. Również jest współorganizatorem wymian młodzieżowych w ramach programu Erasmus+. Koordynuje wolontariuszy podczas różnych wydarzeń, certyfikują Organizacje Przyjazne Wolontariuszom oraz realizują projekty i programy tematyczne, takie jak: wolontariat w szkole, wolontariat wśród seniorów, wolontariat pracowniczy.

Na stronie: http://wolontariat-malopolska.pl/dla-wolontariuszy.html można zapoznać się z aktualnymi ofertami wolontariatu kierowanymi do osób zainteresowanych niesieniem pomocy Krakowa i Małopolski.

Programy wolontariatu działającego na terenie Polski:

Polski Czerwony Krzyż (PCK)

Zajmuje się udzielaniem pomocy humanitarnej w czasie klęsk i wojen, pomocą socjalną, nauką pierwszej pomocy, prowadzeniem zabezpieczeń medycznych imprez masowych, propagowaniem idei honorowego krwiodawstwa, rozpowszechnianiem znajomości międzynarodowego prawa konfliktów zbrojnych.
Działalność (główne formy pomocy):
➢ pomoc doraźna
➢ opieka nad chorymi i starszymi ludźmi w domu
➢ prowadzenie ośrodków
➢ pomoc uchodźcom przebywającym w Polsce
➢ dożywianie

Caritas Polska

Jest to instytucja charytatywna Konferencji Episkopatu Polski. Współpracuje na arenie międzynarodowej z Caritas Internationalis i Caritas Europa. Udziela pomocy doraźnej i długofalowej, materialnej i finansowej osobom bezrobotnym, bezdomnym, chorym, starszym, dzieciom z rodzin ubogich a także imigrantom i uchodźcom. Również prowadzi pomoc humanitarną ofiarom wojen, kataklizmów i nieszczęść naturalnych poza granicami Polski.

Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy

Jest największą pozarządową organizacją charytatywną w Polsce, która ratuje życie wyposażając publiczne szpitale dziecięce w wysoce specjalistyczny, nowoczesny sprzęt medyczny. Fundacja WOŚP kupuje sprzęt dla oddziałów kardiochirurgicznych, neonatologicznych, onkologicznych, nefrologicznych, a także oddziałów dzieci młodszych i intensywnej terapii.

Programy wolontariatu zagranicznego w Polsce:

Global Village Program

Jest to program dla osób zainteresowanych pomocą w budowaniu domów w różnych krajach świata. Osoby chętne zapisują się do zespołów 20-osobowych, wybierają kraj i lokalną organizację habitatową, której chcą pomóc. Prace trwają tydzień lub dwa, podczas których można również liczyć na poparcie lokalnych ochotników.

Stowarzyszenie “Jeden Świat”

Jest to stowarzyszenie oferujące wolontariuszom pracę krótko- lub długoterminową w ramach workcampów na terenie niemal całego świata. Ochotnicy mogą zajmować się np. ekologią, opieką nad dziećmi lub osobami starszymi.

Narodowa Agencja Programu “Młodzież”

To unijny program w ramach którego prowadzone są akcje: „Młodzież dla Europy”, „Wolontariat Europejski” oraz „Młodzież w Świecie”. Kierowany jest do osób w przedziale wiekowym 18-30 lat oraz wolontariuszy młodzieżowych. Umożliwia nawiązywanie kontaktów międzynarodowych i wymianę doświadczeń. Zachęca do podejmowania różnorakich działań na rzecz społeczności lokalnej, służących również indywidualnemu rozwojowi. Projekty trwają od kilku tygodni do kilkunastu miesięcy.

Wolontariusze Programów Zjednoczonych

Wolontariusze UNV (United Nations Volunteers) pracują przy projektach i programach pomocowych organizowanych przez ONZ w większości państw świata. Warunki dołączenia dla osób chętnych: wyższe wykształcenie, osoby w wieku minimum 25 lat z 5 letnim doświadczeniem zawodowym i znające dwa języki obce.

Wolontariat Socjalny

Chętnych (w wieku 18-26 lat) do udziału w programie poszukuje Stowarzyszenie Wspólnota Kulturowa Borussia z Olsztyna. Oferuje roczny wolontariat w Niemczech lub Rosji. Działalność “Borussi” składa się z: koordynacji projektu "Budowanie mostów w Europie", organizacji projektów wolontariackich w ramach Akcji 2 Programu Unii Europejskiej "Młodzież", "Wolontariat Europejski" oraz pilotażowy projekt "Międzynarodowy wolontariat w ochronie zabytków na Warmii i Mazurach".

Polska Akcja Humanitarna

Jest to fundacja pomagająca osobom dotkniętych ubóstwem, poszkodowanym w wojnach i kataklizmach, zarówno w Polsce, jak i za granicą. Przyjmowane są osoby powyżej 18. roku życia, znające język obcy użyteczny w danym kraju oraz po przebytym szkoleniu. Ponadto PAH prowadzi również projekt globalnej edukacji rozwojowej, m.in. program GLEN, w ramach którego młodzież przez 3 miesiące może pracować w Afryce lub Azji.

Polska Fundacja im. Roberta Schumana

W ramach akcji tej fundacji organizowane są wyjazdy do krajów Unii Europejskiej dla wolontariuszy w wieku 18-25 lat. Projekty trwają od 6 do 12 miesięcy. W ramach programu Budowanie Mostów w Europie Fundacja prowadzi m.in. European Voluntary Service (Wolontariat Europejski) oraz wolontariat we Francji.

Fundacja im. Stefana Batorego

Dzięki współpracy z MSZ i OBWE ta fundacja wysłała ok. 200 polskich wolontariuszy - obserwatorów do byłej Jugosławii oraz Ukrainy, jak i również do Timoru Wschodniego (w wyniku wspólnej rekrutacji z ONZ).

Salezjański Wolontariat Misyjny

Chętni pomagają duchownym w pracy w misjach, głównie prowadzonych na terenie Afryki. Wyjazdy trwają 2-3 miesiące i są prowadzone w sezonie wakacyjnym. Wolontariusze muszą sami pokryć koszty transportu i wiz, mieć przynajmniej 18 lat oraz znać przydatny w danym regionie język.

Ruch Solidarności z Ubogimi Trzeciego Świata MAITRI

Zajmuje się organizowaniem pomocy dla najuboższych z krajów Trzeciego Świata, głównie w Afryce Środkowej. Wolontariusze zajmują się przygotowywaniem transportów z paczkami, pisaniem artykułów, wpisywaniem danych oraz zbieraniem datków.

Opracowała: Julia Grochowska, II rok Kierunek Turystyka i Rekreacja

Bibliografia: https://farma.org.pl/o-fundacji/pomagaja-nam/wolontariat/co-to-jest-wolontariat/ https://publicystyka.ngo.pl/wolontariat-praca-sluzba-czy-rola https://lexlege.pl/ustawa-o-dzialalnosci-pozytku-publicznego-i-o-wolontariacie/dzial-iii-wolontariat/4260 / https://www.prawo.vulcan.edu.pl/przegdok.asp?qdatprz=akt&qplikid=4186 https://dziendobry.tvn.pl/a/co-to-jest-wolontariat-rodzaje-zasady-glowna-idea https://wolontariat.wroclaw.pl/strefa-wiedzy/rodzaje-i-formy-wolontariatu http://www.wolontariat-malopolska.pl/krakow-regionalne-centrum-wolont.html http://wolontariat.org.pl/wolontariusze/krok-6-jak-byc-dobrym-wolontariuszem/

• Poprzedni artykuł