Projekt naukowy SKN/SP/569101/2023 finansowany przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, kwota dofinansowania 49 500,00 zł, termin realizacji 2023-2024 , kierownik dr Aleksandra Filip-Stachnik w ramach programu Studenckie Koła Naukowe Tworzą Innowacje
„Wpływ stosowania kąpieli w saunie na sen, nastrój i poziom stresu”
Sen jest coraz częściej uznawany za kluczowy element warunkujący zdrowie zarówno psychiczne, jak i fizyczne. Prawidłowy, zdrowy sen charakteryzuje się m.in. odpowiednią długością, dobrą jakością czy prawidłowym okresem występowania (Buysse 2014; Chaput i Shiau 2019). Co ciekawe, niewystarczająca ilość snu stała się istotnym problemem zdrowia publicznego w wielu krajach; podaje się, że nawet od 10 do 30% dorosłych cierpi na bezsenność i inne zaburzenia związane ze snem (Liu i wsp. 2016; Chaput i wsp. 2017). Badania przeprowadzone na przestrzeni ostatnich lat wykazują, iż jego nieprawidłowa ilość i jakość przyczyniają się do stopniowego pogorszenia zdrowia, a w konsekwencji zwiększenia ryzyka wystąpienia poważnych chorób obejmujących układ krążenia, otyłość, cukrzycę typu II, nowotwory czy depresję (Dew i wsp. 2003 , Kripke i wsp. 2002 , Mallon i wsp. 2002 , Vgontzzas i wsp. 2013). Zaburzenia snu mogą także determinować nastrój, samopoczucie oraz poziom stresu i/lub zmęczenia (Triantafillou i wsp. 2019; Hu i wsp. 2020). Dodatkowo, literatura wskazuje, iż niewystarczająca ilość i nieodpowiednia jakość snu może nie tylko niekorzystnie wpływać na zdrowie, ale również prowadzić do pogorszonej sprawności psychomotorycznej, zmniejszonej wydajności i błędów popełnianych w pracy czy zwiększonego ryzyka wypadków samochodowych (Institute of Medicine; Committee on Sleep Medicine and Research 2006). Większość światowych organizacji zajmujących się snem rekomenduje 7–9 godzin snu dziennie dla dorosłych (w wieku 18–64 lat) i 7–8 godzin dla osób starszych (w wieku ≥ 65 lat) (Hirshkowitz i wsp. 2015). Mimo to, aktualne doniesienia wyraźnie wskazują, że nawet jeden na trzech dorosłych nie śpi wystarczająco długo (Chattu i wsp. 2018). Biorąc pod uwagę dużą liczbę dowodów łączących czas i jakość snu z szeregiem konsekwencji zdrowotnych o charakterze długo i krótkoterminowym, poszukiwanie łatwo dostępnych metod wspierających sen stanowi istotne wyzwanie dla zdrowia publicznego (Chaput i wsp 2019).
Co ciekawe, stosowanie kąpieli w saunie, jako niedrogiego i powszechnie dostępnego środka odnowy biologicznej, wydaje się być korzystne w kontekście poprawy zarówno jakości i ilości snu. Literatura wskazuje, że mogą one wywoływać na szereg potencjalnych reakcji fizjologicznych wpływających na sen (Hussain i wsp 2018). Intensywna, krótkotrwała ekspozycja na ciepło podnosi bowiem temperaturę skóry i głęboką temperaturę ciała oraz aktywuje szlaki termoregulacyjne prowadząc do efektów sercowo-naczyniowych związanych ze zwiększoną częstością skurczów serca, wzmożonym przepływem krwi przez skórę czy poceniem się (Kukkonen-Harjula i wp. 1989, Tomiyama i wsp. 2015). Niewątpliwie, jednym z głównych czynników mających wpływ na sen jest właśnie dobowa zmienność temperatury ciała (Harding i wsp. 2020). Oprócz efektów fizjologicznych, kąpiel w saunie ma również pozytywne skutki psychologiczne (Hussain i wsp 2018). Na skutek m.in. uwolnienia endorfin, wymuszonej uważności w trakcie procesu saunowania, redukcji stresu psychicznego i relaksacji obserwuje się ogólną poprawę samopoczucia czy też tolerancję bólu (Przewlocki 2013). Wydaje się zatem, że połączone pozytywne efekty psychologiczne i fizjologiczne wynikające z korzystania z sauny mogą także promować lepszą ilość i jakość snu. Co ciekawe, badania wykazały, iż ciepła kąpiel na parę godzin przed snem istotnie wpływa na latencję i proporcje stadiów snu (tzw. “Warm Bath Effect” (Harding, 2019)), co może sugerować podobny efekt w przypadku stosowania sauny.
Do tej pory jednak, tylko dwa badania (Ross i Sternquist 2012; Masuda i wsp. 2021) podjęły się próby oceny wpływu stosowania kąpieli w saunie na sen. Mimo, iż autorzy eksperymentów wykazali pozytywny wpływ stosowania sauny w kontekście snu, to należy podkreślić, iż badania te stosowały tylko i wyłącznie subiektywne metody jego oceny (tj. kwestionariusze) i nie stanowiły głównego celu przeprowadzanych eksperymentów. Brak zastosowania obiektywnych metod badawczych, nie pozwala zatem na wyciągnięcie ostatecznych i pełnych wniosków dotyczących efektów stosowania kąpieli w saunie w zakresie snu. Nie wiadomo bowiem czy może ona mieć wpływ na tak istotne aspekty snu jak m.in. stadia czy latencję snu. Mając na uwadze niedostatki w dotychczasowej literaturze celem badania będzie ocena wpływu korzystania z kąpieli w saunie na jakość i ilość snu z wykorzystaniem zarówno subiektywnych jak i obiektywnych metod badawczych. W związku z faktem, iż sen uważany jest za istotny predyktor nastroju następnego dnia, drugorzędowym celem badania będzie subiektywna ocena nastroju i poziomu stresu.
